Aanmelden

Het mensenrecht op wetenschap is 76 jaar oud. Het is een herinnering voor ons allemaal om nieuwsgieriger te zijn

De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, 76 jaar geleden ondertekend, stelde een diepgaand maar vaak over het hoofd gezien principe vast: het mensenrecht op wetenschap. Dit recht belichaamt veel meer dan toegang tot wetenschappelijke vooruitgang, nieuwsgierigheid, creativiteit en participatie - en biedt een vitale vonk voor het aanpakken van de onderling verbonden wereldwijde crises van vandaag.

Dit artikel is opnieuw gepubliceerd vanaf The Conversation onder een Creative Commons-licentie. Lees de originele artikel.

De Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, die vandaag precies 76 jaar geleden werd ondertekend, is het meest vertaalde document ter wereldHet wordt algemeen erkend als de basis van het internationale mensenrechtenwerk, niet alleen in juridische contexten maar ook in de bredere burgermaatschappij.

Maar weinigen weten dat een van de vele sociale en politieke vrijheden die in de verklaring worden gedefinieerd, het mensenrecht op wetenschap is. Artikel 27 van de verklaring plaatst dit recht in de culturele sfeer, door te stellen:

Eenieder heeft het recht vrijelijk deel te nemen aan het culturele leven van de gemeenschap, te genieten van kunst en te delen in wetenschappelijke vooruitgang en de voordelen ervan.

Dit recht lijkt misschien betekenisloos in een tijd waarin regeringen over de hele wereld hebben bezuinigingen op de financiering voor de wetenschap en lijken dit te negeren wetenschappelijk bewijs over hoe we wereldwijde problemen zoals klimaatverandering kunnen aanpakken.

Maar het recht op wetenschap omvat veel meer dan u misschien meteen zou denken. Het kan ook dienen als een vonk voor menselijke verbeelding en nieuwsgierigheid. En daar ligt de ware kracht.

De evolutie van het recht op wetenschap

Interpretaties van het recht op wetenschap hebben veel geëvolueerd in het afgelopen decennium.

Het werd aanvankelijk vooral geïnterpreteerd als het recht van wetenschappers om hun onderzoek te doen en het recht van het publiek om toegang te krijgen tot en te profiteren van dit onderzoek. Maar dit leidde tot een niet gering aantal raadsels. Wat bijvoorbeeld als het recht om onderzoek te doen in strijd is met de mensenrechten van de getroffen gemeenschappen?

Dit conflict doet zich voor in vrijwel alle vakgebieden, van antropologie en archeologie tot computerwetenschappen en de levenswetenschappen. Bijvoorbeeld, het bouwen van een laboratorium of het verzamelen van data voor onderzoek kan een gemeenschap potentieel in gevaar brengen het verliezen van hun erfgoed, identiteit of levensonderhoudSommige geleerden betogen daarom dat het recht ook het recht zou moeten omvatten een plicht om dergelijke spanningen te voorzien en maatregelen te nemen om deze te verminderen.

De National Academies van de Verenigde Staten zijn ook gaan erkennen dat toegang en voordeel niet automatisch voortvloeien uit biomedisch onderzoek. Sterker nog, onderzoek kan ongelijkheden vergroten als het niet wordt uitgevoerd in overeenstemming met de principes van eerlijkheid, rechtvaardigheid, billijkheid en het algemeen belang.

En wat vergeten we als we het publiek alleen maar behandelen als begunstigde van de wetenschap die wordt bedreven door gekwalificeerde onderzoekers?

Het recht op wetenschap gaat ook over het recht om deel te nemen aan de wetenschap en aan beslissingen over onderzoek.

Het betekent bijvoorbeeld dat inheemse volkeren het recht hebben om erkend te worden als kennisproducenten – een sentiment dat in Australië is vastgelegd door onderzoekers erkennen dat de First Nations-volkeren ook de eerste astronomen zijn.

Die van de Internationale Wetenschapsraad onlangs vrijgegeven framework vat deze nuances mooi samen. Het stelt dat het recht mensen in staat stelt om deel te nemen aan en te genieten van de voordelen van wetenschap.

Het recht op wetenschap als kracht voor nieuwsgierigheid

De meeste van deze discussies zien het recht op wetenschap als een manier om fundamentele vrijheden te beschermen – verbonden met verantwoordelijkheden – van zowel wetenschappers als het publiek. Maar een andere betekenis ontstaat als we bedenken dat het recht op wetenschap ook een cultureel recht is.

In een keynote-toespraak naar een internationale conferentie in Zwitserland in 2015, legde Farida Shaheed, de voormalige speciale VN-rapporteur voor culturele rechten, uit hoe het recht op wetenschap en het recht op cultuur onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Beide omvatten, zei ze, de voorwaarden voor:

mensen de kans geven om culturele betekenissen, uitingen of manifestaties en levenswijzen te heroverwegen, creëren en daaraan bij te dragen.

Dit benadrukt hoe het recht op wetenschap kan dienen als een kracht om de positievere rol van nieuwsgierigheid en verbeelding te galvaniseren. Als zodanig kan het een vonk zijn voor een nieuw ethos van nieuwsgierigheidgedreven onderzoek voor de planeet.

Nieuwsgierigheid in tijden van crisis

De rol van wetenschap in beleidsvorming en -praktijk bevindt zich op een kruispunt.

Overheden beroepen zich routinematig op geopolitieke concurrentievermogen en commercieel succes als redenen om onderzoek te ondersteunen – met name op het gebied van zogenaamde ‘kritische technologieën’ zoals quantum computing.

Toch staat de planeet voor onderling verbonden crises van klimaatverandering, vervuiling, verlies van biodiversiteit en toenemende ongelijkheden. De reactie hierop moet daarom bestaan ​​uit: allen van de mensheid, terwijl er ruimte wordt gecreëerd voor onderzoekers om nieuwsgierig te zijn naar verschillende mogelijke toekomsten en paden voor het ontwerpen ervan.

Het initiatief van de International Science Council over Wetenschapsmissies voor Duurzaamheid is gebaseerd op het besef dat we de ambities van de Agenda van de Verenigde Naties voor 2030 met silo-denken of alleen nieuwe technologieën. De raad roept alle disciplines op om samen te werken om bruikbare kennis te produceren die gericht is op praktische oplossingen voor onze planetaire uitdagingen.

Mensen gedijen op nieuwsgierigheid, zelfs in tijden van crisis. We hebben veel voorbeelden uit de 20e eeuw van nieuwsgierigheidgedreven onderzoek dat een "gigantische poel van ideeën"waaruit veel van de technologieën voortkwamen die we vandaag de dag als vanzelfsprekend beschouwen. De uitdaging is nu om deze nieuwsgierigheid te benutten en te ondersteunen op manieren die passen bij de schaal en reikwijdte van de uitdagingen waar we momenteel voor staan.

Uit de geschiedenis weten we dat werelden niet alleen door nieuwe technologieën en op de markt gebaseerde oplossingen worden gecreëerd en veranderd, maar ook door cultuur en sociale innovatie.

Het recht op wetenschap biedt een welkome stimulans om dieper, creatiever en nieuwsgieriger over deze onderlinge verbanden na te denken bij het ontwikkelen van beleid voor onderzoek.

Sujatha Raman, hoogleraar en UNESCO-leerstoelhouder, Australian National University en Brian Schmidt, vooraanstaand professor, Australian National University


Het recht om deel te nemen aan en te profiteren van wetenschap

De International Science Council (ISC) heeft zijn interpretatie van de “recht om deel te nemen aan en te profiteren van de wetenschap,” wat een duidelijk kader biedt voor het begrijpen van dit fundamentele recht.

De interpretatie schetst de belangrijkste verplichtingen en verantwoordelijkheden die nodig zijn om universele toegang tot wetenschap en wetenschappelijke kennis te garanderen, terwijl de nadruk ligt op de bescherming van wetenschappelijke vrijheden en de bevordering van onderwijs. In lijn met de Principes van Vrijheid en Verantwoordelijkheid in de Wetenschap van de ISC, versterkt het de visie van wetenschap als een wereldwijd publiek goed.

Het recht op wetenschap

De International Science Council is van mening dat er een universeel mensenrecht bestaat om deel te nemen aan de wetenschap en te genieten van de voordelen ervan. Het is bovendien de verantwoordelijkheid van overheden om burgers de mogelijkheid te bieden om van dit recht gebruik te maken.

Het recht op wetenschap

Disclaimer
De informatie, meningen en aanbevelingen die in onze gastblogs worden gepresenteerd, zijn die van de individuele bijdragers en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs de waarden en overtuigingen van de International Science Council.

Schakel JavaScript in uw browser in om dit formulier in te vullen.

Blijf op de hoogte met onze nieuwsbrieven

Meteen naar de inhoud